Türkiye’de Sanayiye Yeni İşgücünün Gelmemesi Sorunu: Nedenler, Sonuçlar ve Çözüm Önerileri

*Türkiye’de Sanayiye Yeni İşgücünün Gelmemesi Sorunu: Nedenler, Sonuçlar ve Çözüm Önerileri*                      

ABDULLAH SERTKAYA

Yurtdışı İşçi Hizmetleri E.Genel Müdür Yardımcısı

AB Kalite Baş Tetkikçisi – Bakanlık Kalite Konsey Başkanı

*1. Giriş*

Hangi işverenle konuşulursa konuşulsun, işgücü sorunu ve erken emeklilik şikâyetleri ortak gündemi oluşturuyor. Kamu kuruluşlarınca yeterince desteklenmediği ve işgücünün iyi organize edilmediği vurgulanıyor. Bu nedenle kaliteli hizmet ve ürün üretiminde yetersizlikler yaşandığına dikkat çekiliyor. Şahıslar, yetkililerin çoğunlukla kurum dışına çıkmadığını, yapılan ziyaretlerin ise kurum içiyle sınırlı kaldığını ifade etmektedir.

Sanayi sektörü, Türkiye ekonomisinin temel yapı taşlarından biridir. Ancak son yıllarda, özellikle genç ve nitelikli işgücünün sanayiye yönelmemesi, sektörde işgücü açığına ve verimlilik kaybına yol açmaktadır. Bu durum ekonomik büyüme ve istihdam yaratma hedeflerini olumsuz etkilemektedir.

*2. Sorunun Nedenleri*

a) Mesleki Eğitime Yönelik Algı ve Teşvik Eksikliği

Türkiye’de mesleki eğitime katılım oranı OECD ülkelerine göre düşük seviyededir (%25 civarı). Almanya ve Finlandiya gibi ülkelerde ise bu oran %45-55 aralığındadır (OECD, 2023).

Mesleki eğitim kurumlarının sanayi ile entegrasyonu yeterince güçlü değildir.

Gençler arasında sanayi işlerinin prestiji düşük algılanmaktadır.

b) İş Koşulları ve Ücretlendirme

Sanayi sektöründe ücretler ve çalışma koşulları, özellikle büyük şehirlerdeki hizmet ve teknoloji sektörlerine kıyasla daha az caziptir.

İş güvenliği ve sosyal haklar konusundaki eksiklikler, gençlerin sanayiye yönelmesini engellemektedir.

c) Teknolojik Dönüşüm ve Otomasyon Algısı

Otomasyonun artması nedeniyle insan gücüne olan ihtiyacın azalacağı düşüncesi, gençleri sanayiden uzaklaştırmaktadır.

Ancak gerçek olan, otomasyonun yanında vasıflı insan kaynağına ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.

d) Göç ve Bölgesel Faktörler

Kırsal kesimden sanayi bölgelerine göç azalmış, büyük kentlerde hizmet sektörüne talep artmıştır.

Bölgesel gelişmişlik farkları, sanayi işgücünün homojen dağılmasını engellemektedir.

3. *Sonuçlar*

İşgücü Açığı: Sanayi sektöründe özellikle vasıflı işçi eksikliği büyümektedir.

Verimlilik Düşüşü: Yetersiz ve kalitesiz işgücü, üretim süreçlerini aksatmakta ve verimliliği düşürmektedir.

Ekonomik Büyümenin Yavaşlaması: Sanayideki kapasite kullanım oranları düşmekte, büyüme hedefleri etkilenmektedir.

Sosyal Etkiler: İşsizliğin özellikle gençler arasında yüksek kalması, sosyal sorunları artırmaktadır.

4. *Uluslararası Karşılaştırma*

Ülke Mesleki Eğitim Katılımı (%)¹ Sanayi İstihdam Oranı (%)² İşgücü Verimliliği (USD/GDP/çalışan)³

Türkiye 25                                                                   %21 25,000

Almanya 48                                                                   %25 80,000

Hollanda 55                                                                   %20 75,000

Finlandiya  50                                                                     %19 70,000

Kaynakça 

¹ OECD, 2023

² Eurostat, 2023

³ Dünya Bankası, 2023 (Satınalma Gücü Paritesi ile düzeltilmiş)

Türkiye’de mesleki eğitime katılım düşük seviyede olup, bu durum doğrudan sanayi işgücünün kalitesine yansımaktadır. Almanya gibi ülkelerde çıraklık sistemi ve mesleki eğitim sanayinin temelini oluştururken, *Türkiye’de bu sistem yeterince gelişmemiştir* .

5. *Çözüm Önerileri*

*Mesleki Eğitim Reformu* : Meslek liseleri ve çıraklık programları sanayi ile entegrasyon içinde güçlendirilmeli, eğitim kalitesi yükseltilmelidir.

*Kariyer Rehberliği ve Tanıtım Kampanyaları* : Gençlerin sanayi mesleklerine yönlendirilmesi için bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

*Ücret ve Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi* : Sanayi sektöründe ücretler artırılmalı, iş güvenliği ve sosyal haklar iyileştirilmelidir.

*Teknoloji ve İnsan Kaynağı Dengesi* : Otomasyon yatırımları ile insan kaynağı verimliliği artırılmalı, teknolojik beceri eğitimi yaygınlaştırılmalıdır.

*Bölgesel Politikalar* : Kırsal ve az gelişmiş bölgelerde istihdamı artıracak, gençlerin sanayiye yönelmesini sağlayacak programlar uygulanmalıdır.

Kaynaklar

OECD (2023), Skills Outlook 2023

Eurostat (2023), Labour Market Statistics

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İşgücü Anketi 2024

Dünya Bankası (2023), Türkiye Ekonomi Raporu

ILO (2023), Informal Employment Report